Dọa Sinh Non – Cách Sử Dụng Củ Gai Hiệu Quả Trong Điều Trị

Sinh non là một vấn đề không hiếm gặp trong thai kỳ, gây ra hậu quả nghiêm trọng cho thai nhi. Việc cập nhật các kiến thức phòng tránh dọa sinh non là điều mà mọi bà mẹ mang thai cần hết sức quan tâm.

ẢNH HƯỞNG CỦA SINH NON TỚI THAI NHI NHƯ THẾ NÀO?

Mang thai ở tuần thứ 30, chị Lý Thị Mai (34 tuổi) trong lúc đang làm việc, bỗng bất ngờ thấy bị đau thắt vùng bụng và xương chậu. Vốn được tiên lượng chị có nguy cơ sinh non, chị nhờ đồng nghiệp đưa vào FV – bệnh viện nơi chị khám thai định kỳ. Thật may, nhờ khám thai định kỳ với hồ sơ được theo dõi cẩn thận, các bác sĩ đã kịp thời xử lý tình trạng của chị, giúp chị vượt qua được nguy cơ sinh non.

Chị Mai nằm trong số các bà mẹ may mắn vượt qua được nguy cơ dọa sinh non – một vấn đề mà theo thống kê khoảng gần 20% thai phụ phải đối mặt.

Trẻ sinh non là trường hợp các em bé ra đời với tuổi thai từ 28-37 tuần (tính từ ngày đầu của kỳ kinh cuối). Do rời lòng mẹ với thể trạng yếu ớt, trẻ sinh non rất khó tồn tại hoặc tồn tại khó khăn, với nguy cơ di chứng về tinh thần và thể chất. Các thống kê cho thấy 20% trẻ sinh non tử vong trong năm đầu đời. Tại Mỹ, cứ 3 trẻ sơ sinh tử vong thì 2 trong số đó là do sinh non.

Dù tỉ lệ sống sót của trẻ sinh non đang được cải thiện nhưng trẻ sinh non vẫn phải đối mặt với các vấn đề rất đáng tiếc như chậm phát triển về nhận thức, liệt não, động kinh,… Do phổi chưa đủ trưởng thành nên trẻ sinh non có nguy mắc các bệnh hô hấp như viêm phổi, viêm phế quản. Đây cũng là đối tượng dễ bị các khuyết tật bẩm sinh như mù, câm, điếc. Trẻ sinh non cũng rất khó nuôi, thường nhẹ cân, chậm lớn, cha mẹ phải mất nhiều công sức chăm sóc với một chế độ dinh dưỡng đặc biệt để trẻ phát triển kịp như khi trong bào thai.

NGUYÊN NHÂN PHỤ NỮ MANG THAI BỊ SINH NON

• Các bệnh lý từ mẹ: Dù có đến 50% ca sinh non không xác định được nguyên nhân, nhưng với 50% nguyên nhân còn lại có thể xác định được, mẹ bầu cũng có thể hiểu thêm về lý do đưa đến tình huống không mong đợi này. Trong đó, bao gồm cả các bệnh lý trên cơ thể như mẹ bị mắc bệnh u xơ tử cung, viêm gan siêu vi B, viêm thận, sốt, Rubella, bệnh tim, tiểu đường, thiếu máu nặng, cường giáp, mẹ thiếu cân, nhiễm trùng đường sinh sản, đa thai, nhiễm trùng ối, tiền sản giật v.v…
• Các dị tật ở tử cung: Dị tật tử cung là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến thai nhi có nguy cơ sinh sớm hơn 38 tuần tuổi, bao gồm: hở eo tử cung, tử cung bất thường, cổ tử cung hé mở thường gặp ở thai phụ có tiền sử sinh non hay hơn 1 lần sẩy thai sau khi thai nhi được 3 tháng tuổi, cổ tử cung ngắn v.v…
• Mẹ bị stress trầm trọng: Thường xuyên có tâm trạng bất an, lo lắng, tức giận kéo dài trong thời kỳ mang thai có thể khiến cơ thể người mẹ tiết quá nhiều hormone tuyến thượng thận, sinh ra những chất có hại cho hệ thần kinh dẫn đến sinh non. Thậm chí, một nghiên cứu mới đây khảo sát trên 1 triệu sản phụ ở Đan Mạch đã phát hiện ra rằng, những bà mẹ phải chịu căng thẳng 6 tháng trước thời gian mang thai sẽ có nguy cơ sinh con thiếu tháng với tỷ lệ lên đến 59% ca chuyển dạ sớm khi thai nhi chưa đến 33 tuần tuổi, nguyên nhân là do các hormone stress tác động lên dạ con của thai phụ.
• Thiếu vitamin B9: Một nghiên cứu tiến hành ở Pháp đã phát hiện ra rằng bổ sung vitamin B9 trước khi mang thai 1 năm sẽ giúp giảm 50% nguy cơ sinh non. Theo đó, khi theo dõi 35.000 phụ nữ không dùng và có dùng vitamin B9 trước thai kỳ khoảng 1 năm đã cho thấy, nhóm thai phụ sử dụng hợp lý vitamin này sẽ giảm được 70% nguy cơ sẩy thai trong giai đoạn từ tuần 20 đến tuần thứ 28 và giảm 50% nguy cơ sinh non ở tuần 28 – 32.
• Quá trình vôi hóa, tích tụ canxi của màng bào thai: ĐH Yale (Mỹ) đã có một đột phá quan trong trong việc giải thích những bí ẩn của sinh non, nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật vĩnh viễn ở trẻ sơ sinh. Trưởng nhóm nghiên cứu Lydia Shook cho biết: “Nước ối có tiềm năng hình thành các hạt nano và cặn canxi gây tồn động và gây vôi hóa màng bào thai, làm vỡ màng nước ối ở thai phụ dẫn đến tình trạng sinh non”.
• Ảnh hưởng của mùa trong năm: Các nhà khoa học tại ĐH Pittsburgh (Mỹ) đã công bố kết quả nghiên cứu khá bất ngờ về nguyên nhân sinh non do tác động của các mùa trong năm vào ngày 8/7 vừa qua. Thông qua việc phân tích dữ liệu của 75.399 sản phụ tại Mỹ trong 10 năm (1995 – 2005), nhóm nghiên cứu đã khẳng định tình trạng sinh non phổ biến nhất ở những phụ nữ thụ thai vào mùa xuân (9,2% sinh non trước khi thai được 37 tuần tuổi, 2,7% sinh trước khi thai được 32 tuần), và ít phổ biến nhất vào mùa hè (8,4% sinh non trước khi thai được 37 tuần tuổi, 2% sinh trước khi thai được 32 tuần). Nguyên nhân được cho là có liên quan đến những tác nhân gây dị ứng, viêm nhiễm do virus theo mùa, kết hợp những thay đổi trong chế độ dinh dưỡng, mức tiếp xúc với ánh mặt trời v.v…
• Các nguyên nhân khác: Ngoài những lý do đã nêu, sinh non còn do nhiều lý do khác như mẹ bị thiếu cân, suy dinh dưỡng, mang đa thai, ít nước ối, mang thai quá sớm (dưới 18 tuổi) hoặc mang thai từ 40 tuổi trở lên, nghiện ma túy, nghiện rượu, mang thai quá nhiều lần v.v… Ngoài ra, thời gian làm việc của người mẹ quá 42 giờ/ tuần, công việc phải đứng nhiều trên 6 giờ/ ngày, làm việc quá sức, quan hệ tình dục quá đà, do biến đổi khí hậu, dùng thuốc an thai bừa bãi v.v… cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng chuyển dạ sớm.

DẤU HIỆU GIÚP CHUẨN ĐOÁN SỚM CHUYỂN DẠ SINH NON

Không phải tất cả thai phụ có cơn co tử cung dọa sinh non sẽ diễn tiến sinh non. Nhiều nghiên cứu cho thấy 80% số thai phụ có triệu chứng và nghi ngờ dọa sinh non, đã không diễn tiến đến sinh non. Trên thực tế, dọa sinh non thường bị chẩn đoán quá mức, do thiếu phương tiện chẩn đoán hoặc loại trừ “dọa sinh non thực sự” và tiên lượng khả năng diễn tiến sinh non. Một số triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng lưu ý khi chẩn đoán có dọa sinh non:

• Cơn co tử cung > 30 giây, có ít nhất 4 cơn/ 20 phút, sờ cảm nhận được cơn co tử cung và gây đau.
• Có sự biến đổi về vị trí, mật độ, độ dài và/ hoặc xóa mở cổ tử cung.
• Siêu âm ngả âm đạo (độ nhạy cao hơn siêu âm ngả bụng) thấy cổ tử cung ngắn đi.
• Xét nghiệm fetal fibronectin (fFN) giúp ích trong việc đánh giá SPB, làm giảm số bệnh nhân nhập viện không cần thiết, cũng như giảm thời gian nằm viện và chi phí điều trị.

Vì vậy, trong các y văn hiện nay, khuyến cáo không điều trị giảm co cho các thai phụ không có bằng chứng của dọa sinh non, nhất là khi không có các bằng chứng từ các chỉ điểm hình ảnh và sinh học. Hai yếu tố được quan tâm nhiều nhất, có thể tiên lượng được khả năng diễn tiến sinh non, là chiều dài cổ tử cung và fFN. Tiên lượng khả năng diễn tiến đến sinh non có vai trò quan trọng, nhằm có biện pháp dự phòng hợp lý, tránh can thiệp không cần thiết.

Chiều dài cổ tử cung: đo ngoài cơn co tử cung ở tuần thứ 19 đến tuần thứ 24 giúp đánh giá nguy cơ sinh non do cổ tử cung ngắn và chỉ định giải pháp dự phòng như khâu eo tử cung hoặc sử dụng progesterone đặt âm đạo. Chiều dài cổ tử cung đo vào thời điểm chẩn đoán có dọa sinh non giúp tiên lượng diễn tiến xảy ra sinh non trong vòng 7 ngày. Chiều dài cổ tử cung giúp phân biệt nhóm thai phụ có nguy cơ và bình thường là 15mm và 25mm. Tuy nhiên, chiều dài này thay đổi tùy theo nhiều nghiên cứu của các tác giả khác nhau.

fFN: được tìm thấy ở bề mặt trung gian các màng thai (màng ối và màng đệm), bản chất là một protein có khả năng kết dính sinh học, giúp cho túi thai gắn kết với thành cơ tử cung. Nồng độ fFN thấp được tìm thấy trong dịch tiết âm đạo-cổ tử cung ở các thai phụ bình thường, nhưng khi fFN tăng cao ≥ 50 ng/mL (từ tuần 22 trở đi), thai phụ đó có nguy cơ cao bị sinh non.

Từ dấu hiệu của chẩn đoán hình ảnh và chỉ điểm sinh học, điều trị cắt cơn co tử cung không được chỉ định khi fFN âm tính và chiều dài cổ tử cung > 2,5cm.

CÁCH SỬ DỤNG CỦ GAI TRONG TRƯỜNG HỢP CÓ DẤU HIỆU DỌA SINH NON

Đối với trường hợp dọa sinh non các mẹ sử dụng củ gai với liều lượng từ 100 – 150gram củ gai tươi thái lát mỏng sắc với khoảng 1 lít nước sau đó đun trong 30-40 phút ( đun nhỏ lửa ) lấy nước đó uống. Nên uống liên tục cho tới lúc sinh.

Ngoài ra, để ngăn ngừa sinh non, các thai phụ nằm trong nhóm nguy cơ cần hết sức cẩn trọng. Đây là đối tượng cần được theo dõi thai kỳ chặt chẽ. Khám thai định kỳ và thực hiện các xét nghiệm cần thiết sẽ giúp thai phụ rất nhiều trong việc phát hiện nguy cơ dọa sinh non và cách phòng tránh. Tuy nhiên đáng tiếc là nhiều thai phụ có quan niệm không siêu âm sớm vì sợ ảnh hưởng tới thai nhi nên khó phát hiện được các nguy cơ dọa sinh non để xử lý kịp thời.”

Thai phụ cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý để tránh bị quá nhẹ cân hoặc tăng cân không kiểm soát. Thai phụ cần được nghỉ ngơi và lao động hợp lý, không bị quá lao lực và không được lạm dụng rượu bia, chất kích thích. Vấn đề tinh thần cũng rất quan trọng, vì thế cần tránh các cú sốc tinh thần và luôn giữ cho đầu óc thoải mái. Đặc biệt các thai phụ có bệnh lý thai kỳ như tiểu đường, huyết áp, các bệnh lý nhiễm trùng âm đạo…. cần được bác sĩ theo dõi chặt chẽ và điều trị thích hợp.